"วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่ง เราทั้งหลายชายหญิง สนุกกันจริง วันลอยกระทง
ลอย ลอยกระทง ลอย ลอยกระทง ลอยกระทงกันแล้ว ขอเชิญน้องแก้วออกมารำวง
รำวงวันลอยกระทง รำวงวันลอยกระทง บุญจะส่งให้เราสุขใจ บุญจะส่งให้เราสุขใจ”
เมื่อพูดถึงประเพณีวันลอยกระทงเพื่อน ๆก็คงจะรู้จักกันดีและทำให้เรานึกถึงภาพหนุ่มสาวหรือครอบครัวที่มาร่วมงานกันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตาอย่างอบอุ่นกับกระทงสีสันสวยงามที่ทำด้วยใบตอง ดอกไม้และขนมปัง การตัดเล็บ ตัดผม ใส่เหรียญในกระทงและคำอธิฐานก่อนจะปล่อยกระทงสู่แม่น้ำใช่ไหมละคะ แต่เพื่อน ๆ รู้หรือไม่ว่าวันลอยกระทงมีความสำคัญอย่างไร
การลอยกระทงเป็นประเพณีหนึ่งที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงปัจจุบัน ซึ่งวันลอยกระทงจะตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๑๒ ตามปฏิทินจันทรคติของไทย โดยในสมัยพ่อขุนรามคำแหงเรียกประเพณีลอยกระทงว่า “พิธีจองเปรียญ” หรือ “การลอยพระประทีป” ซึ่งประเพณีลอยกระทงประเทศไทยได้รับวัฒนธรรมมาจากประเทศอินเดียเป็นส่วนใหญ่ กล่าวคือ
• ชาวอินเดียโบราณมีประเพณีบูชาแม่คงคาตามความเชื่อว่าแม่น้ำคงคาเป็นแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์และมีคุณต่อชีวิตอย่างมหาศาล ช่วยให้ชีวิตอยู่รอดดับร้อน โดยชาวอินเดียเรียกประเพณีนี้ว่า “จองเปรียง”
• มีเรื่องเราสืบมาว่าชาวอินเดียจัดพิธีบูชาพระพุทธบาทที่ริมฝั่งนัมมทานที (ปัจจุบันคือแม่น้ำเนรพุทธา) แคว้นทักขิณาบถประจำทุกปี
• ประมาณเดือนพฤศจิกายน ชาวอินเดียปัจจุบันนิยมจัดขบวนโดยจุดโคมไฟและเทียนสว่างไสวแห่รูปหุ่นพระเป็นเจ้าและแห่แทนในตอนกลางคืน เพื่อทำพิธีบูชาและเฉลิมฉลอง หลังจากนั้นจะลอยหุ่นรูปปั้นพร้อมโคมไฟไปตามแม่น้ำ ซึ่งประเพณีนี้ของอินเดียเรียกว่า “ทีปะวารี”
รูปภาพ : https://sites.google.com/site/theskarpraphenithiy/prapheni-lxy-krathng-1
ซึ่งสาเหตุที่มีประเพณีลอยกระทงขึ้นนั้น เกิดจากคติและความเชื่อ ดังนี้
๑.เพื่อขอขมาและแสดงความสำนึกในบุญคุณของแม่น้ำที่ให้เราได้กิน ใช้ และขอขมาที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลลงไปในน้ำ ทำให้แหล่งน้ำสกปรก
๒.เพื่อเป็นการสักการะรอยพระพุทธบาทนัมมทานที ครั้นที่พระพุทธเจ้าได้เสด็จไปแสดงธรรมและได้ทรงประทับรอยพระบาทไว้บนหาดทรายแม่น้ำนัมมทานที
๓.การลอยกระทงเปรียบเสมือนการลอยความทุกข์ ความโศกเศร้ารวมถึงโรคภัยต่าง ๆไปกับแม่น้ำ
๔.เพื่อรักษาขนมธรรมเนียมประเพณีไทยไม่ให้สูญหายไปตามกาลเวลา
๕.เพื่อส่งเสริมงานฝีมือและความคิดสร้างสรรค์ เช่น การประกวดกระทง เป็นต้น
กล่าวได้ว่าวันลอยกระทงเป็นประเพณีหนึ่งที่มีความสำคัญและเป็นประเพณีที่ผูกพันธ์กับคนไทยอย่างมาก ซึ่งนอกจากการสืบทอดและรักษาประเพณีแล้ว เราควรตระหนักถึงความปลอดภัยในการร่วมกิจกรรมของประเพณีลอยกระทงด้วย เช่นการจุดดอกไม้ไฟ ประทัดหรือพลุควรจุดอย่างระมัดระวังและควรคำนึงถึงความปลอดภัยของผู้ร่วมประเพณีท่านอื่นด้วย รวมถึงการประดิษฐ์กระทงควรจะประดิษฐ์จากวัสดุที่ย่อยสลายง่ายไม่เป็นมลพิษต่อแม่น้ำ ซึ่งวันลอยกระทงในปี ๒๕๖๓ จะตรงกับวันที่ ๓๑ ตุลาคม ๒๕๖๓ จึงอยากเชิญชวนเพื่อน ๆเข้าร่วมประเพณีวันลอยกระทงเพื่อรักษาและสืบทอดประเพณีอันดีงามของไทยสืบไป
เรียบเรียง : กล้วยหอม
Comments